Zaprzeczenie ojcostwa

Zaprzeczenie ojcostwa

Co to jest i kiedy jest konieczne?

W sytuacjach, gdy dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa, ale mąż matki nie jest jego biologicznym ojcem, pojawia się potrzeba prawnego rozwiązania tej kwestii. Nie można w takim przypadku natychmiast składać przed kierownikiem stanu cywilnego oświadczenia o uznaniu dziecka przez biologicznego ojca ani żądać sądowego ustalenia ojcostwa. Na przeszkodzie stoi domniemanie, że ojcem dziecka urodzonego w małżeństwie jest mąż matki. To domniemanie można obalić tylko przez sprawę sądową o zaprzeczenie ojcostwa. Dopóki taka sprawa się nie zakończy, w świetle prawa ojcem dziecka jest mąż matki, nawet jeśli jest oczywiste, że nie jest on biologicznym ojcem dziecka.

Domniemanie ojcostwa męża matki

Domniemanie ojcostwa męża matki wynika z art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepisy te stanowią, że mąż matki jest domniemanym ojcem dziecka, jeśli:

• dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa, albo
• dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa.

Separacja małżonków

Jeśli została orzeczona separacja małżonków (orzeczona przez sąd, a nie faktyczna), to również wpływa na domniemanie ojcostwa. Separacja nie rozwiązuje małżeństwa, a więc małżeństwo trwa nadal w świetle prawa. Jednakże, jeśli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji, nie stosuje się domniemania, że ojcem dziecka jest mąż matki.

Ponowne małżeństwo matki i procedura in-vitro

Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy matka po zakończeniu jednego małżeństwa wyszła ponownie za mąż i urodziła dziecko. Jeśli dziecko urodziło się w terminie 300 dni od zakończenia małżeństwa, przyjmuje się, że ojcem dziecka jest były mąż matki. Jeżeli matka urodziła dziecko przed upływem tych 300 dni i w tym czasie była już żoną innego mężczyzny, zakłada się, że dziecko jest potomkiem jej drugiego męża. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecko pochodzi z in vitro, na którą zgodę wyraził pierwszy mąż matki. W takim przypadku to właśnie on jest uznawany za prawnego ojca dziecka.

Zaprzeczenie ojcostwa – kto może tego żądać?

Aby mąż matki przestał być prawnie uznawany za ojca dziecka, konieczna jest sprawa sądowa o zaprzeczenie ojcostwa. Zaprzeczenia ojcostwa mogą żądać:

• mąż matki,
• matka dziecka,
• dziecko po dojściu do pełnoletności,
• prokurator.

Terminy na zaprzeczenie ojcostwa

Terminy na złożenie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa są różne dla każdej z uprawnionych osób:

• Mąż matki ma na to rok od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, ale nie później niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
• Matka dziecka ma na to rok od urodzenia dziecka.
• Dziecko po uzyskaniu pełnoletności ma na to rok, licząc od dnia powzięcia wiadomości, że nie pochodzi od męża  swojej matki.
• Prokurator nie jest ograniczony terminem.

Kogo pozwać w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa?

W zależności od tego, kto składa pozew o zaprzeczenie ojcostwa, trzeba pozwać odpowiednie osoby:

• Mąż matki powinien wytoczyć pozew przeciwko dziecku i matce. Jeśli matka nie żyje, pozew wytacza się przeciwko dziecku.
• Matka dziecka powinna pozwać męża i dziecko. Jeśli mąż nie żyje, pozywa się tylko dziecko.
• Dziecko po osiągnięciu pełnoletności pozywa męża matki i matkę. Jeśli matka nie żyje, pozew kierowany jest przeciwko mężowi matki. W przypadku śmierci męża matki, powództwo wytacza się przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.

Biologiczny ojciec dziecka nie znajduje się w gronie osób uprawnionych do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. Jeśli ani matka, ani mąż matki nie chcą zaprzeczyć ojcostwu, biologiczny ojciec sam nic nie zrobi. Jedyną drogą jest zwrócenie się do prokuratury. Prokurator może wnieść pozew o zaprzeczenie ojcostwa w dowolnym czasie, kierując się przede wszystkim dobrem dziecka.

Jak obalić domniemanie ojcostwa?

Zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Można to zrobić na różne sposoby. Najpewniejszym dowodem jest dowód z badania DNA. Można także obalić domniemanie w inny sposób, np. wykazując, że mąż matki nie mógł być ojcem ze względów zdrowotnych lub przebywał na delegacji.

Jak wygląda sprawa o zaprzeczenie ojcostwa?

Postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa jest skomplikowanym procesem prawnym, który rozpoczyna się w sytuacji, gdy pojawiają się wątpliwości co do biologicznego pochodzenia dziecka. W ramach tego procesu dochodzi do konfrontacji argumentów stron oraz zbierania dowodów, takich jak testy DNA i zeznania świadków, mających na celu rozstrzygnięcie kwestii rodzicielskiej odpowiedzialności.

Badania DNA na zaprzeczenie ojcostwa

W procesie zaprzeczania ojcostwa kluczową rolę odgrywają badania DNA, które umożliwiają określenie biologicznego związku między dzieckiem a potencjalnym ojcem. Procedura zazwyczaj obejmuje pobranie próbek DNA od dziecka, domniemanego ojca oraz matki. Wyniki tych badań są przedstawiane jako wskaźnik liczbowy określający prawdopodobieństwo ojcostwa. Jeżeli wyniki badań DNA wykazują brak genetycznej zgodności między dzieckiem a domniemanym ojcem, może to ważny dowód w sprawie.

Rozprawa sądowa o zaprzeczenie ojcostwa

Rozprawa sądowa o zaprzeczenie ojcostwa to końcowy etap w procesie rozstrzygania sporu o biologiczne pokrewieństwo między dzieckiem a domniemanym ojcem. W trakcie rozprawy sąd analizuje zgromadzone dowody, w tym wyniki badań DNA, zeznania świadków oraz dokumenty. Każda ze stron ma możliwość przedstawienia swoich argumentów i dowodów w celu wsparcia swojego stanowiska. Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje orzeczenie, które może potwierdzić lub zaprzeczyć ojcostwu domniemanego ojca. Decyzja sądu ma charakter wiążący i jest podstawą do ewentualnych zmian w dokumentach stanu cywilnego dziecka.

Skutki zaprzeczenie ojcostwa

Zaprzeczenie ojcostwa ma poważne skutki prawne dla wszystkich stron zaangażowanych w sprawę. Jeśli sąd uzna, że mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka, wówczas:

• Zmiana statusu prawnego: Dziecko traci prawnie uznanego ojca, co wpływa na jego status rodzinny.
• Nazwisko dziecka: Dziecko może zmienić nazwisko, jeśli takie było nazwisko ojca, którego ojcostwo zostało zaprzeczone.
• Obowiązki alimentacyjne: Ojciec, którego ojcostwo zostało zaprzeczone, przestaje być zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz dziecka.
• Dziedziczenie: Dziecko traci prawa do dziedziczenia po ojcu, którego ojcostwo zostało zaprzeczone.

Podsumowanie

Sprawa o zaprzeczenie ojcostwa jest złożonym procesem prawnym, który wymaga dokładnej analizy i odpowiednich dowodów, takich jak testy DNA, aby rozstrzygnąć kwestie związane z biologicznym pochodzeniem dziecka.

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących zaprzeczenia ojcostwa, zachęcamy do skontaktowania się z naszą kancelarią adwokata Dawida Suszyńskiego. Nasz zespół profesjonalnych prawników chętnie udzieli Państwu wsparcia i pomoże w rozwiązaniu sprawy.

Najczęściej zadawane pytania

Czy wynik testu DNA jest wystarczający do zaprzeczenia ojcostwa?

Sąd bierze pod uwagę wynik testu DNA, a także zeznania stron i świadków, jednakże to badanie DNA ma znaczenie kluczowe. Badanie ojcostwa zlecone przez sąd ma ściśle określoną procedurę postępowania. W czasie pobrania musi być obecny domniemany ojciec, matka oraz dziecko. Z procesu pobierania próbek spisuje się protokół. Analiza materiału genetycznego wykonywana jest w laboratorium genetyki sądowej. Zgodność z wymaganą procedurą pozwala na uznanie wyniku przez sąd jako dowodu w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa.

Jakie są skutki prawne zaprzeczenia ojcostwa?

Zaprzeczenie ojcostwa rodzi wiele skutków. Przede wszystkim dziecko traci prawnie uznanego ojca, co wpływa na jego status rodzinny. Ojciec, którego ojcostwo zostało zaprzeczone, przestaje być zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz dziecka. Dziecko natomiast traci prawa do dziedziczenia po ojcu, którego ojcostwo zostało zaprzeczone. Przysługuje mu także prawo do zmiany nazwiska, jeśli wcześniej nosiło nazwisko ojca.

Czy możliwe jest zaprzeczenie ojcostwa po rozwodzie?

Można prowadzić skutecznie sprawę o zaprzeczenie ojcostwa po zakończeniu sprawy rozwodowej. Orzeczenie Sądu w przedmiocie zaprzeczenia ojcostwa może zapaść po prawomocnym orzeczeniu rozwodu między małżonkami.

Jeśli postępowanie rozwodowe zostanie prawomocnie zakończone, a uprawniony do złożenia pozwu dopiero potem zdecyduje się wszcząć postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa, powstanie konieczność ponownego uregulowania kwestii władzy rodzicielskiej i alimentów.

Jakie prawa i obowiązki mają strony postępowania o zaprzeczenie ojcostwa?

Strony mają obowiązek poddać się badaniu DNA. W zakres ich praw wchodzą natomiast wszelkie prawa przysługujące stronom w procesie sądowym, tj. prawo do wypowiedzenia się w sprawie w formie przesłuchania, składanie wniosków dowodowych poprzez np. przesłuchanie świadków. Strony mają również obowiązek stosować się do postanowień i zarządzeń Sądu.

Czy można zaprzeczyć ojcostwo dziecka, które urodziło się po rozwodzie?

Zgodnie z art. 62 § 1 i 2 kro, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Natomiast, jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki. W takiej sytuacji, wcześniejszy mąż matki zostaje uznany za ojca dziecka.

Zaprzeczenie ojcostwa po rozwodzie, z uwagi na domniemanie ojcostwa wskazane w art. 62 § 1 i 2 kro, jest zatem możliwe tylko poprzez wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa z wyłączeniem sytuacji, gdy dziecko urodziło się w następie procedury medycznej (in vitro), a mąż matki wyraził na to zgodę.

Jakie są koszty postępowania o zaprzeczenie ojcostwa?

Opłata za pozew o zaprzeczenie ojcostwa jest stała, wynosi 200 zł, a koszt wynagrodzenia adwokackiego ustalany jest indywidualnie i zależy od ilości czynności i stopnia ich komplikowania. Dodatkowo, dochodzi do tego koszt badania DNA, który wynosi od kilkuset do nawet 2.000 złotych w zależności od przyjętej przez biegłego metody badania. Wówczas ojciec będzie zobowiązany do zapłaty zaliczki na badanie, a w przypadku wydania rozstrzygnięcia o zaprzeczeniu ojcostwa, kosztami zostanie obciążona matka dziecka.

Czy możliwe jest zaprzeczenie ojcostwa za zgodą obu stron?

Nie jest możliwe zaprzeczenie ojcostwa za zgodą obu stron. Każdorazowo konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego, natomiast w przypadku porozumienia stron alternatywę stanowi dołączenie do pozwu prywatnych wyników badań wykluczających ojcostwo, co w przypadku braku kwestionowania ich przez drugą stronę może znacznie skrócić czas trwania postępowania.

Jakie są konsekwencje prawne nieuznania zaprzeczenia ojcostwa przez sąd? 

Prawomocne orzeczenie w tym przedmiocie powoduje, że mężczyzna, którego zaprzeczenie ojcostwa nie zostało uznane przez Sąd w dalszym ciągu jest prawnie ojcem dziecka. W związku z tym przysługują mu wszelkie prawa i obowiązki przewidziane dla rodzica wynikające z Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Do najważniejszych należy obowiązek alimentacyjny, prawo i obowiązek kontaktu z dzieckiem.