Zabezpieczenie spadku – wszystko co musisz wiedzieć

Zabezpieczenie spadku – wszystko co musisz wiedzieć

Zabezpieczenie spadku – co warto wiedzieć i jak złożyć wniosek?

Instytucja zabezpieczenia spadku to istotny element postępowania spadkowego, który ma na celu ochronę majątku zmarłego do momentu prawomocnego rozstrzygnięcia kwestii związanych z dziedziczeniem. W praktyce, jest to szczególnie ważne w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko, że spadek może zostać uszczuplony lub niewłaściwie zarządzany przed rozstrzygnięciem kwestii jego podziału. W niniejszym artykule omówimy, na czym polega zabezpieczenie spadku, w jakich sytuacjach warto złożyć wniosek o dokonanie zabezpieczenia spadku oraz jakie korzyści płyną z tego rozwiązania.

Na czym polega instytucja zabezpieczenia spadku?

Zgodnie z art. 634 k.p.c. spadek zabezpiecza się, gdy zostanie uprawdopodobnione, że z jakiejkolwiek przyczyny grozi naruszenie rzeczy lub praw majątkowych, które w chwili otwarcia spadku były we władaniu lub należały do spadkodawcy, zwłaszcza przez usunięcie, uszkodzenie, zniszczenie lub nieusprawiedliwione rozporządzenie.

Celem zabezpieczenia jest zatem zapewnienie, że spadek pozostanie nienaruszony do momentu jego podziału między spadkobierców.

Zabezpieczenie spadku może zostać zastosowane na wniosek osoby zainteresowanej, która ma uzasadnione obawy, że spadek może zostać uszczuplony. Są to: każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, a ponadto wykonawca testamentu, zarządca sukcesyjny, tymczasowy przedstawiciel, współwłaściciel rzeczy, współuprawniony co do praw pozostałych po spadkodawcy, wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy oraz Skarb Państwa reprezentowany przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Osobami uprawnionymi do złożenia takiego wniosku są także prokurator, Rzecznik Praw Obywatela oraz Rzecznik Praw Dziecka. Zabezpieczenie spadku może również nastąpić z urzędu. Dzieje się tak, gdy spadkobierca jest nieznany. Nie można ustalić miejsca jego pobytu lub nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych.

Kiedy warto złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku?

Wniosek w przedmiocie zabezpieczenia spadku warto złożyć w sytuacjach, gdy istnieje realne zagrożenie, że majątek spadkowy zostanie roztrwoniony, sprzedany lub w inny sposób uszczuplony przed rozstrzygnięciem kwestii spadkowych. Takie zagrożenie może wynikać z różnych czynników, na przykład:

1. Brak porozumienia między spadkobiercami: Gdy spadkobiercy nie są zgodni co do podziału spadku, istnieje ryzyko, że jedna ze stron podejmie działania na własną rękę, aby przejąć majątek spadkowy.
2. Nieuczciwe działania jednego ze spadkobierców: W przypadku podejrzenia, że jeden ze spadkobierców może próbować sprzeniewierzyć majątek spadkowy, warto złożyć wniosek w przedmiocie zabezpieczenia spadku, aby zapobiec takiej sytuacji.
3. Wysokie zadłużenie spadkodawcy: W sytuacji, gdy zmarły pozostawił po sobie znaczne długi, wierzyciele mogą próbować szybko dochodzić swoich roszczeń, co może prowadzić do uszczuplenia spadku. Zabezpieczenie spadku pozwala na ochronę majątku do czasu rozstrzygnięcia wszystkich roszczeń.
4. Ryzyko zniszczenia majątku: Jeśli istnieje ryzyko, że majątek spadkowy może ulec zniszczeniu lub zagubieniu (na przykład w przypadku zabytków, dzieł sztuki, dokumentów), zabezpieczenie spadku jest koniecznym krokiem.

Jak złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku?

Do zabezpieczenia spadku właściwy jest sąd, w którego okręgu znajdują się rzeczy będące w chwili otwarcia spadku we władaniu spadkodawcy. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia mają być prawa majątkowe należące do spadkodawcy w chwili otwarcia spadku, sądem właściwym jest sąd właściwości ogólnej osoby zobowiązanej z tytułu tego prawa, a gdy takiej osoby nie ma – sąd, w którego okręgu znajduje się przedmiot świadczenia lub prawa. Jeżeli wykonanie prawa majątkowego jest związane z posiadaniem dokumentu, właściwy jest sąd, w którego okręgu znajduje się ten dokument. Sąd, który nie jest sądem spadku, zawiadamia sąd spadku o dokonaniu zabezpieczenia, jego uchyleniu oraz zmianie środka zabezpieczenia, przesyłając odpisy postanowień wydanych w tym przedmiocie

Wniosek o zabezpieczenie powinien zawierać:

• oznaczenie właściwego sądu,
• dane wnioskodawcy: imię, nazwisko, nr PESEL, adres zamieszkania, nr tel./adres e-mail,
• dane spadkodawcy: wniosek powinien zawierać informacje o zmarłym, w tym jego pełne dane osobowe, datę i miejsce zgonu oraz informacje o spadku.
• uzasadnienie: niezbędnym elementem wniosku jest uzasadnienie, dlaczego wnioskodawca uważa, że zabezpieczenie spadku jest konieczne. Wniosek powinien bowiem zawierać uprawdopodobnienie okoliczności go uzasadniających.

Środki zabezpieczenia spadku

Zgodnie z art. 636 § 1 k.p.c. sąd stosuje taki środek zabezpieczenia, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni. Jeżeli nie jest możliwe określenie środka zabezpieczenia w postanowieniu o zabezpieczeniu spadku, wybór środka zabezpieczenia należy do komornika.

Przepis nie wyczerpuje wszelkich możliwych środków zabezpieczenia, a jedynie wymienia przykładowe, tj.:

• spisanie majątku ruchomego i oddanie go pod dozór,
• złożenie do depozytu sądowego: do depozytu sądowego składa się podlegające zabezpieczeniu pieniądze, papiery wartościowe, imienne książeczki oszczędnościowe lub inne dokumenty potwierdzające zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego albo rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej, a także kosztowności, w tym złote monety oraz kruszce szlachetne i wyroby z tych kruszców. Jeżeli w skład spadku wchodzą ruchomości ulegające szybkiemu zepsuciu, sąd zarządza ich sprzedaż przez komornika, oznaczając przy tym sposób sprzedaży. Uzyskane ze sprzedaży pieniądze również składa się do depozytu sądowego;
• ustanowienie zarządu tymczasowego: nastąpić tylko wtedy, gdy zabezpieczeniu podlega przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne albo prawo majątkowe wymagające zabezpieczenia przez ustanowienie zarządu tymczasowego;
• ustanowienie dozoru nad nieruchomością: obejmować wszystkie rodzaje nieruchomości, a więc: nieruchomości gruntowe, budynkowe i lokalowe. W tym trybie można również ustanawiać dozór nad prawem użytkowania wieczystego;
• spis inwentarza: spis inwentarza stanowi istotny dokument w procesie zabezpieczenia spadku, mający na celu ustalenie składu oraz wartości całego dziedzictwa pozostawionego przez zmarłą osobę

Zastosowanie jednego środka zabezpieczenia nie wyłącza zastosowania innych, równocześnie lub kolejno.

Podsumowanie

Złożenie wniosku o zabezpieczenie spadku jest działaniem, które może przynieść wymierne korzyści zarówno spadkobiercom, jak i wierzycielom zmarłego. Dla spadkobierców stanowi ono gwarancję, że majątek zostanie zachowany w nienaruszonym stanie do momentu rozstrzygania sprawy spadkowej, zaś dla wierzycieli zapewnia, że ich roszczenia będą mogły zostać zaspokojone z odpowiednio zabezpieczonego majątku. Właściwe zastosowanie zabezpieczenia spadku przyczynia się do sprawiedliwego i uporządkowanego procesu dziedziczenia, minimalizując ryzyko sporów i nieprawidłowości związanych z zarządzaniem majątkiem spadkowym.

Najczęściej zadawane pytania

Jak długo trwa zabezpieczenie spadku?

Zabezpieczenie spadku trwa do momentu zakończenia postępowania spadkowego, chyba że sąd zdecyduje inaczej. W niektórych przypadkach zabezpieczenie może zostać przedłużone, jeśli istnieje taka potrzeba.

Czy wniosek o zabezpieczenie spadku podlega opłacie?

Tak, od wniosku o zabezpieczenie spadku pobierana jest opłata sądowa w kwocie 100,00 zł. Należy również pamiętać, że w przypadku sporządzenia takiego wniosku przez adwokata lub radcę prawnego, konieczne jest uiszczenie opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku o zabezpieczenie spadku?

Aby złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku, należy przygotować dokumenty takie jak: odpis aktu zgonu, akt stanu cywilnego wykazujący jego pokrewieństwo ze spadkodawcą lub zaświadczenie o powołaniu na wykonawcę testamentu/ na zarządcę sukcesyjnego, dokumenty potwierdzające zagrożenie dla spadku, np. dowody na konflikty między spadkobiercami lub zadłużenie zmarłego.

Czy wniosek o zabezpieczenie spadku może zostać złożony równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku?

Tak, taki wniosek może być złożony wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Pamiętać jednak należy, jeżeli wniosek ten jest umieszczony w jednym piśmie z wnioskami o stwierdzenie nabycia spadku, o sporządzenie spisu inwentarza, o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub we wniosku o dział spadku, opłatę pobiera się od każdego z nich odrębnie.

Czy istnieje możliwość uchylenia postanowienia o zabezpieczeniu spadku w tracie trwania postępowania spadkowego?

Tak, sąd z urzędu uchyla zabezpieczenie spadku, w sytuacji, gdy ustała potrzeba zabezpieczenia, tzn. nie zachodzi już groźba naruszenia rzeczy lub praw majątkowych zwłaszcza przez usunięcie, uszkodzenie, zniszczenie lub nieusprawiedliwione rozporządzenie.