Przemoc domowa – rodzaje przestępstw, niesłuszne oskarżenia i pomoc ofiarom przemocy

Przemoc domowa – rodzaje przestępstw, niesłuszne oskarżenia i pomoc ofiarom przemocy

Przestępstwa popełniane w ramach przemocy domowej

Przemoc domowa może przybierać różne formy. Organizacje zajmujące się pomocą ofiarom alarmują, że w ostatnim czasie zauważalny jest wzrost przypadków przemocy domowej. To jeden ze skutków ograniczeń w przemieszczaniu się wprowadzonych w związku z pandemią koronawirusa. Gdy ofiary przemocy uczęszczały do szkół, czy miejsc pracy, niepokojące obrażenia oraz zachowania mogły dostrzec inne osoby. Było łatwiej o udzielenie pomocy zanim doszło do tragedii. Teraz, gdy kontakty są ograniczone, ofiarom trudniej jest wyrwać się z rąk oprawców. We wpisie omówię formy przemocy domowej, wyjaśnię, jakie rodzaje przestępstw popełniane są przez sprawców oraz gdzie ofiary mogą szukać pomocy.

Formy przemocy domowej

Choć z pojęciem przemocy w rodzinie najczęściej kojarzy się znęcanie fizyczne oraz psychiczne, to przemoc może mieć także i inne przejawy. Formy przemocy domowej to:

• przemoc fizyczna – polega na naruszeniu nietykalności, jest to ingerencja w ciało m.in. szarpanie, popychanie, kopanie, obezwładnianie;
• przemoc psychiczna – to różne zachowania, których efektem jest pozostawienie skutków niematerialnych np. groźby, zniewaga, wymuszenia, uporczywe nękanie;
• przemoc ekonomiczna – dotyczy naruszenia własności, to kradzież rzeczy współmałżonka, przywłaszczenie rzeczy, zniszczenie. Przejawem tej formy przemocy jest również „wydzielanie” określonej sumy współmałżonkowi lub rozliczanie z wydatków;
• przemoc seksualna – to naruszenie sfery intymnej, zarówno wymuszenie stosunku, jak i zmuszanie do nieakceptowanych praktyk;
• zaniedbywanie – zaniechanie prowadzące do cierpienia, narażenie na utratę zdrowia lub życia.

Oprócz wskazanych pięciu rodzajów form przemocy domowej można wyróżnić również inne zachowania, których nie da się w sposób jednoznaczny zaklasyfikować do żadnej z wymienionych powyżej kategorii. Tego typu przestępstwem jest np. naruszenie miru domowego, uprowadzenie dziecka.

Przemoc domowa – rodzaje przestępstw

Poszczególne czyny sprawcy przemocy domowej mogą wypełniać znamiona różnych przestępstw. W artykule 207§1 Kodeksu karnego zdefiniowane zostało przestępstwo znęcania się:

Art. 207 §1 Kodeksu karnego

Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przestępstwo znęcania się jest wieloczynowe – składa się na nie wiele zachowań. Muszą być one rozciągnięte w czasie lub wiązać się ze znaczną dolegliwością. Pokrzywdzonym może być osoba najbliższa lub inna pozostająca pod opieką sprawcy. Co ważne, przestępstwo to ścigane jest z urzędu, co oznacza, że organy prowadzą postępowanie, nawet jeśli ofiara nie złoży oficjalnego zawiadomienia.

Pojedyncze zachowania sprawcy przemocy domowej mogą wyczerpywać znamiona różnych przestępstw, takich jak:

• naruszenie nietykalności osobistej,
• groźby karalne,
• spowodowanie uszczerbku na zdrowiu,
• zgwałcenie,
• zmuszanie do określonych zachowań,
• bezprawne pozbawienie wolności,
• kradzież na szkodę osoby najbliższej.

Przy zgłaszaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ważne jest dokładne opisanie wszystkich okoliczności czynu. Niewłaściwe ich przedstawienie może doprowadzić do błędnej karnoprawnej kwalifikacji przemocy domowej. W konsekwencji organy ścigania mogą wszcząć postępowanie karne nie w sprawie o znęcanie się, lecz o inne przestępstwo, które może być zagrożone niższą karą. Korzystając z pomocy adwokata przy składaniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, zyskujemy pewność że żadna istotna dla sprawy okoliczność nie zostanie pominięta.

Pomoc ofiarom przemocy domowej

Ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na pomoc udzielaną przez instytucje rządowe, organizacje pozarządowe, a także organy ścigania. Pomoc ta przybiera różne formy np. poradnictwo medyczne, psychologiczne, rodzinne, zapewnienie bezpiecznego schronienia w ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Wykaz placówek pomocy znajduje się na tej stronie. Ważne jest także uzyskanie doradztwa prawnego. W tym celu warto udać się do adwokata  jak najwcześniej, aby uzyskać pełne informacje na temat form pomocy, sposobu zbierania dowodów oraz dalszego postępowania. Najlepiej, by był to dysponujący odpowiednią wiedzą i doświadczeniem adwokat od spraw karnych.

Niesłuszne oskarżenia o przemoc domową

Na zakończenie warto zauważyć, że oskarżenia o przemoc domową bywają również wykorzystywane instrumentalnie przez strony na przykład w sprawach o rozwód w celu zaszkodzenia drugiej stronie. Rozstający się małżonkowie niejednokrotnie robią wiele, aby obciążyć drugiego małżonka winą w rozkładzie pożycia. Niestety, sięgają także po argumenty najcięższego kalibru, takie jak oskarżenia o znęcanie się, czy nawet o gwałt. Bywa, że  oskarżenia te są bezpodstawne. Osoba oskarżana o znęcanie się może jednak liczyć na pomoc adwokata, którego zadaniem będzie wykazanie, że do znęcania się tak naprawdę nie dochodziło, a oskarżenia o ten czyn są jedynie elementem nieuczciwej strategii drugiej strony.