Mandat za bieganie, jazdę rowerem – prawne podstawy i możliwość uchylenia

Mandat za bieganie, jazdę rowerem – prawne podstawy i możliwość uchylenia

Rada Ministrów, rozporządzeniem z 31 marca 2020 r. wprowadziła kolejne ograniczenia, nakazy i zakazy w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Wraz z nowymi restrykcjami, pojawiły się kary nakładane w ramach procedur prawa karnego (wykroczeniowego) albo administracyjnego. Tak więc za jeden czyn możemy otrzymać albo mandat od funkcjonariusza Policji albo administracyjną karę pieniężną nałożoną przez uprawniony organ. Zgodnie z zasadą ne bis in idem, nie możemy zostać ukarani oboma karami za ten sam czyn.

Mandat albo administracyjna kara pieniężna

Najdalej idące są administracyjne kary pieniężne, których wysokość może sięgnąć do 30.000,00 zł za pojedyncze naruszenie. Należy jednak pamiętać, iż kary administracyjne mogą być nakładane tylko przez organy uprawnione w ustawach szczególnych. W przypadku obecnego zagrożenia epidemicznego będzie to państwowy powiatowy inspektor sanitarny, państwowy graniczny inspektor sanitarny albo wojewoda lub minister właściwy do spraw zdrowia. Administracyjnych kar pieniężnych nie mogą nakładać funkcjonariusze Policji. W ich kompetencji jest natomiast nakładanie mandatów, bądź też kierowanie wniosków o ukaranie do sądu.

Adwokat Gdańsk – mandat karny za bieganie i spacerowanie

Do mojej kancelarii adwokackiej w Gdańsku zgłaszają się osoby, na które nałożono, bądź próbowano nałożyć mandaty karne za bieganie, spacerowanie czy jazdę rowerem. Czyny te miały wyczerpywać znamiona wykroczenia z art. 54 kodeksu wykroczeń. Przepis ten przewiduje znacznie niższą od kary administracyjnej karę grzywny do 500 zł lub naganę.

Art. 54 kodeksu wykroczeń

Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

Z samej treści przepisu art. 54 kodeksu wykroczeń nie wynika, jakie konkretne zachowania podlegają karze do 500 zł grzywny lub nagany. Jest to przepis blankietowy, który odsyła w tej kwestii do „wydanych z upoważnienia ustawy przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych”. Tym samym, ukaranie na podstawie art. 54 kodeksu wykroczeń za bieganie, czy chodzenie po parku, możliwe jest tylko, jeśli istnieje zakazujący tego przepis porządkowy. Tego typu przepisy porządkowe znajdują się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r.

Zakazy przemieszczania się i korzystania z terenów zieleni

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wprowadza między innymi następujące restrykcje:

• zakaz przemieszczania się, poza celami: zawodowym, świadczenia pomocy w związku z epidemią, religijnym oraz “zaspokajania niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego” (§ 5 rozporządzenia).
• zakaz “korzystania z pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zieleni, w szczególności: parków, zieleńców, promenad, bulwarów, ogrodów botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także plaż” (§ 17 rozporządzenia).
• zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności z wyjątkiem spotkań z osobami najbliższymi i pozostającymi we wspólnym pożyciu oraz w ramach działalności zawodowej (§ 14 i 15 rozporządzenia).
• nakaz przemieszczania się w odległości nie mniejszej niż 2 m od siebie – poza przemieszczania się z dzieckiem do lat 13, czy z osobą niepełnosprawną (§ 18 rozporządzenia).
• zakaz samodzielnego wychodzenia z domu osób do lat 18 (§ 18 ust. 2 rozporządzenia).

Czy dostanę mandat za bieganie lub jazdę rowerem?

Zakaz przemieszczania się nie ma zastosowania, jeśli przemieszczamy się w celu zaspokajania niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego (§5 rozporządzenia). Brak jest orzecznictwa, do którego można byłoby się odnieść w kwestii interpretacji pojęcia „niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego”. Z pewnością czas epidemii to nie okres na wyczynowe treningi i forsowanie swojego organizmu. Aktywność fizyczna w postaci biegania czy jazdy rowerem pomaga jednak zachować dobrą kondycję psychiczną w okresie zdystansowania społecznego. Wiele będzie zależało od argumentacji, jaką przedstawimy funkcjonariuszowi na swoje usprawiedliwienie. Nakładanie kar na osoby biegające rekreacyjnie, dla poprawy samopoczucia w moje ocenie byłoby bezprawne. Warto jednak omijać tereny zieleni, plaże czy inne miejsca objęte zakazem korzystania z nich. Organ stosujący prawo powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności konkretnego przypadku – również te przemawiające na Twoją korzyść. Jeśli tak się nie stanie i otrzymasz mandat, warto wówczas zasięgnąć porady adwokata, który pomoże ustalić, czy w danym przypadku istnieją podstawy do uchylenia mandatu karnego. 

Uchylenie mandatu karnego

Możliwość uchylenia mandatu karnego daje art. 101 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z tym przepisem, sąd uchyli prawomocny mandat karny, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Tak więc uchylenie mandatu jest możliwe, jeśli udowodnimy przed sądem, że dany czyn nie wypełnia znamion wykroczenia. Szansa na to jest tym większa, ponieważ coraz częściej pojawiają się głosy o niekonstytucyjności nowych restrykcji.

Wśród reprezentantów doktryny prawa karnego istnieją duże wątpliwości co do sposobu wprowadzania obostrzeń i ich konstytucyjności. Również Rzecznik Praw Obywatelskich zabrał głos w tej sprawie. W swoim piśmie do Prezesa Rady Ministrów z 3 kwietnia 2020 r. wskazuje, że Rada Ministrów bezprawnie zakazała przemieszczania się osób, ponieważ tego typu zakaz można wprowadzić jedynie w ustawie, a nie rozporządzeniem.  Skoro zatem nawet prawnicy nie są w stanie jednoznacznie określić co wolno, a czego nie wolno, to tym trudniej jest tego wymagać od przeciętnego, nieposiadającego wiedzy prawniczej obywatela. Jeśli powyższe wątpliwości zostaną podzielone przez sądy, to niemożliwe będzie pociągnięcie do odpowiedzialności za wykroczenie osób nieprzestrzegających tak ustanowionych zakazów i nakazów. Sędziowie podlegają bowiem tylko Konstytucji i ustawom.

Tak więc nawet pomimo przyjęcia mandatu za bieganie, osoba ukarana nadal ma szansę przedstawić swoje racje przed sądem. Można przy tym skorzystać z pomocy adwokata. Moja kancelaria adwokacka w Gdańsku zajmuje się tego typu sprawami, a więcej informacji na ten temat można uzyskać na podstronie Adwokat Gdańsk Sprawy Karne.

Pozostałe wpisy na blogu Adwokat Gdańsk związane z tematyką stanu epidemii na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• Mikropożyczka 5 tysięcy zł na wniosek z Tarczy Antykryzysowej 2.0. – pytania do wniosku
• Wniosek o bezzwrotną pożyczkę 5000 zł z Tarczy Antykryzysowej + jak złożyć wniosek on-line
• Czy trzeba nosić maseczki w pracy i w samochodzie? Pytania o obowiązek noszenia maseczek
• Koronawirus a prawo do rezygnacji z wycieczki
• Koronawirus, rezygnacja i odwołanie wycieczki – najczęstsze pytania